Flex (Esnek) Paslanmaz Metal Hortum ve Hortum Takımları | Nedir, Nerelerde Kullanılır

FLEX (ESNEK) ONDÜLELİ PASLANMAZ METAL HORTUM VE HORTUM TAKIMLARI, NERELERDE KULLANILIR?

Flex esnek paslanmaz hortumlar, montaj ve kullanım kolaylığı, çürümeye (korozyona) karşı uzun ömrü ile evimizdeki kombide, ocakta, dairemizin girişindeki sayaçlarda, çeşme ve armatürlerimizde, günden güne yaygınlaşan dekoratif daire içi tesisatlarında, yani deyim yerindeyse gözden ırak ama hayatımıza ve güvenliğimize çok yakın bir şekilde bize on yıllardır hizmet etmeye devam ediyor.

Bunların haricinde flex hortum (boru) genel su tesisatlarında, güneş enerji (solar) sistemlerde, kazan (boiler) ve fancoil sistemlerinde, kısacası esnek ve paslanmaya karşı dayanıklı yapısıyla, hassas ayarların, titreşimin, korozyonun bertaraf edilmek istendiği, kolay ve hızlı kurulumun talep edildiği tüm sistemlerde tercih edilmektedir.

İçinden geçen ana akışkanlar, doğalgaz ve sıcak/soğuk su dur.

Paslanmaz flex hortumlar, ilgili TSE ve EN ISO Avrupa standartlarında belirtilen içeriğe sahip, özel paslanmaz şerit sac malzemelerden imal edilmektedir. İlgili standartlarda onlarca malzeme çeşidi bulunduğundan dolayı, konuyu daha basit hale getirmek amacıyla malzeme detay kısmında, piyasada en çok kullanılan ve bilinen adlarıyla 304/304L, 316/316L’den bahsediyor olacağız.

Paslanmaz hortumlar, yaklaşık 1400-1450 derece (C) erime noktasına sahiptirler. Dolayısıyla olası bir yangına karşı oldukça dayanıklıdırlar. Dışındaki kaplamaların (makaronun) ise yangını engelleyici herhangi bir özelliği bulunmamaktadır. Kılıftan beklenen, temizlik kimyasallarına karşı hortumu koruması ve bir yangın esnasında bünyesindeki zararlı kimyasalları ortama vererek bir solunum yolu tehlikesini ortaya çıkarmamasıdır.

Nihai ürünler, hangi amaçla kullanılacak ise, tabi oldukları standart veya standartlarda belirtilen mekanik, kimyasal, termal vb. tüm testlerden geçmek zorundadırlar.

Eğer kullanım yeri bir standart ile sınırlandırılmamış ise müşteri, ürünün TS EN 10380 flex hortum genel standardına göre teste tabi tutulmasını isteyebilir, ya da özel testler talep edebilir.

Bu testlerden başarıyla geçen ürünler için üreticiler, ilgili kuruluşlardan sertifikalarını almaya hak kazanırlar.
Kullanıcıların bu sertifikasyonlara öncelikli olarak dikkat etmelerini önemle tavsiye ediyoruz.

Not: Üretim safhasında sadece “esnek hortum üretim” aşamasından geçip, teste tabi tutularak müşteriye teslim edilen ürünler “hortum” statüsündedir. Üzerinde kaynaklı uç parçası bulunan ürünler içinse “esnek hortum takımı” tabirini kullanıyor olacağız.

FLEX HORTUM İMALAT AŞAMALARI

Flex Hortum, imalattaki yolculuğuna kimyasal içeriği, kesimi, düzlüğü, kalınlığı, yüzey kalitesi vb. birçok özelliği oldukça hassas bir şekilde üretilmiş olan “paslanmaz şerit sac” olarak başlar.

Daha sonra, bir üretim hattında TİG, Lazer, Plazma vb. metotlardan biriyle kesintisiz olarak kaynak edilir ve boru halini alır. Ardından yine aynı hat üzerinde, mekanik veya hidrolik formlama ile boğumları oluşturulmuş ve esnek hale gelmiş olarak hattı terk eder. Devamında ise hemen ilk sızdırmazlık testine tabi tutulur.

Eğer bu aşamadan sonra, mesela solar flex’lerinde olduğu gibi, sadece sarılma ve paketleme işlemine tabi tutulup direkt olarak sevk edilecekse, hortum artık bir ürüne dönüşmüştür. Eğer ürün bir “esnek hortum takımı” şeklinde teslim edilecek ise, aşağıda kısaca belirtilmiş olan ANA işlem istasyonlarından bir veya birden fazlasına mutlaka uğraması gereklidir. Bu süreçte de yarı mamuller bir veya birden fazla defada sızdırmazlık testlerine tabi tutulurlar. Yani her bir ürün, istisnasız, toplamda en az 2 defa test edilmiş olacaktır.

KAS şirketi, Türkiye’de üretilen paslanmaz esnek çelik hortumların toptancı üreticisidir.

1- Nipel, masura (kaynaklı ara bağlantı parçası-somunlu kullanım için) vb. uç parçaların kaynatılması
– Her çeşit esnek hortum takımı

2- Paslanmaz çelik tel’den örgü örülmesi
– 14800 ocak flexleri

3- Tavlama (Daha Kolay bükülebilme ve %100 daha fazla uzayabilme özellikleri için)
– 15266 Daire içi tesisat flexleri
– 11353 Uzayabilen flexler

4- Şeffaf veya Opak PVC, poliolefin/polietilen, pvc+polietilen köpük malzemeler ile makaron (izolasyon) kaplanması
– 14800 Ocak Bağlantı Flexleri (Şeffaf PVC)
– 15266 Daire içi tesisatı Flexleri (Opak PVC)
– 10670 Kombi Bağlantı Flexleri (Polietilen/Poliolefin)
– 10878 Sayaç Flexleri (Polietilen/Poliolefin)
– 11353 Uzayabilen Flexler (Polietilen/Poliolefin)
– Solar Flexleri (PVC+Polietilen sünger)

5- Kapama
– 11353 Uzayabilen Flexler

FLEX ESNEK HORTUM TEKNİK ÖZELLİKLERİ ve ÇEŞİTLERİ

A. MALZEME KALİTESİ – KİMYASAL İÇERİĞİ

Öncelikle başlıktaki “kalite” kelimesinin, günlük hayatta kullandığımız “nitelikli” ile eşdeğer manada olmadığını, kullanılan metal malzemesinin içeriğinde bulunan elementler ile ilgili olduğunu belirtelim. Yani hammaddenin içerisinde bulunan krom, nikel, molibden vb. elementlerin farklı oranlarda bulunması ile ortaya çıkan malzeme çeşitleri kastedilmektedir.
Esnek hortumlar, paslanmaz çelik şerit sac’dan imal edilirler. Bir metalin “paslanmaz çelik” olarak adlandırılabilmesi için yapısında ağırlıkça en az %10.5 oranında Krom elementinin bulunması gereklidir.

Paslanmaz çelikler, ( bkz: paslanmaz çelik ) genel anlamda bildiğimiz kırmızı renkli pas (demir oksit) oluşumuna karşı oldukça dayanıklı çeliklerdir. Ancak bir çok paslanmaz çelik çeşidi dahi, kimyasal olarak saldırgan durumlara maruz kaldıklarında paslanırlar. Yani kullanıcının kullanım amacına uygun olarak malzeme seçimini yapması veya üreticiye siparişinden önce gerekli bilgileri sağlayarak bu konuda onu doğru yönlendirmesi oldukça önemlidir.

Giriş kısmında bahsettiğimiz şekilde, hortum üretimindeki sac kalitelerini 2 ana bilindik sınıfta toplayabiliriz. 304 / 304L ve 316 / 316L.

** 304 / 304L – % 8-12 nikel, %17.5-20 krom içeriğine sahiptir. Tuzlu su, aşırı nemli ortam gibi saldırgan ortamlar haricindeki tüm su, gaz vb. akışkanlarda kullanılabilirler.

** 316 / 316 L – %10-13 nikel, %16.5-18.5 krom, % 2-2.5 molibden içermektedir. Yapısındaki molibden ile tuzlu su vb. agresif koşullarda dahi kullanılabilir ve korozyona karşı oldukça dirençli bir performans gösterirler.

* * Sondaki “L” harfi, düşük karbon oranını (Low carbon) ifade etmektedir. Düşük karbon oranı, hem kaynak hem de tavlama işlemleri esnasında oluşabilecek moleküler yapıdaki korozyonları engeller (sensitization corrosion).

Normal kalitelerde karbon oranı maksimum % 0.08 iken, düşük karbonlularda bu oran maksimum % 0.03’tür.

B. BOĞUM (ONDÜLE) KESİT TİPİ

2 ana kesit tipi mevcuttur. Çevresel (annular) ve helisel (helical). Çevresel kesitli hortumlarda, boğumlar, hortum eksenine diktir ve bu hem montaj hem de kullanım kolaylığı ve güvenliği sağlar.

Ek olarak, çevresel kesit tipindeki hortumlar yüksek basınç veya basınç şokları durumunda torsiyonel kuvvetler oluşturmazlar ve dolayısıyla helisel kesitli tipe göre daha mukavimdirler.

Günümüzde, teknik olarak daha üstün özelliklere sahip olan çevresel kesitli hortumlar tercih edilmektedir.

C. BOĞUM (ONDÜLE) TİPİ

Paslanmaz Esnek Hortumlar, kullanım alanlarına göre 3 ana boğum tipinde kategorize edilebilirler.
Açık, Standart ve Kapalı (Sıkıştırılmış). Hortum üzerindeki boğum adedi, açıktan kapalı’ya doğru gittikçe artar, boğumlar sıklaşır.

Boğum Tiplerinin basınç dayanımı ve esneklik üzerindeki etkileri aşağıdaki tabloda ifade edilmiştir.

Tabloda görüleceği üzere; boğum sayısı arttıkça esneklik artar, ancak basınca dayanım azalır.

D. HORTUM TAKIMI UÇ PARÇALARI

Esnek hortum takımlarının nipel, masura (kaynaklı ara bağlantı parçası), somun gibi uç parçaları, TS EN standartlarına uygun olan paslanmaz çelik, karbon çelik, krom kaplı karbon çelik, pirinç, krom kaplı pirinç vb. malzemelerden, istenen veya standartta belirtmiş olan tasarım şekliyle imal edilebilirler. Standart dışı uygulamalarda, hortumda olduğu gibi kullanıcının/üreticinin doğru malzeme seçimi yapması önem arz etmektedir.

E. KAPLAMA (KILIF) TİPLERİ – KULLANIM ALANLARI VE FAYDALARI

İlgili standartlara veya özel taleplerdeki kullanım koşullarının gerektirdiği ihtiyaçlara uygun olarak paslanmaz hortum üzerine kaplama yapılabilir.

Bu kaplama piyasada “makaron” genel adıyla bilinir.

Paslanmaz flex hortumlar, yaklaşık 1400-1450 derece (C) erime noktasına sahiptirler. Dolayısıyla olası bir yangına karşı oldukça dayanıklıdırlar. Dışındaki kaplamaların (makaronun) ise yangını engelleyici herhangi bir özelliği bulunmamaktadır. Kılıftan beklenen, temizlik kimyasallarına karşı hortumu koruması ve bir yangın esnasında bünyesindeki zararlı kimyasalları ortama vererek bir solunum yolu tehlikesini ortaya çıkarmamasıdır.

Makaron Kılıf (Kaplama) Tipleri

1- Şeffaf PVC : 14800 Ocak Bağlantı ve su flexlerinde kullanılmaktadır. Ev temizliği esnasında kullanılabilecek saldırgan kimyasalların hortum ve uç parçalarına zarar vermesini engellemek ana amacıdır. Bunun haricinde, kolay temizlenebilirlik, dekoratif görüntü, su flexlerinden ses ve titreşim alma gibi fonksiyonları da yerine getirir ve esnekliğe ekstra katkıda bulunur.

2- Opak PVC : 15266 Daire içi tesisat flexlerinde kullanılır. Hortumu saldırgan kimyasallara ve dış darbelere karşı korur. Kolay temizlenebilirlik ve dekoratif bir görüntü sağlar.

3- Polietilen / Poliolefin : Yumuşak ve dayanıklı bir yapıya sahiptir. Yumuşak yapısı sayesinde ekstra vakumlu kaplama istenen tüm ürünlerde kullanılırlar. (Kombi flexleri, Uzayabilen flexler, Sayaç flexleri vb.)

4- PVC + Poliüretan sünger : Polietilen sünger ve üzerinde PVC ile kompozit bir biçimde üretilmiş olan bu kaplama tipi yüksek ısıya, yağmur, kar çamur vb. zorlu doğal şartlara karşı yüksek dayanımı ve çok iyi ısı (termal) izolasyon kabiliyeti ile solar sistem hortumlarında tercih edilmektedir. Entegre Sensör kablosu da bulunmaktadır.

5- Poliüretan sünger : Su ve fancoil flexlerinde ısı yalıtımı amacıyla kullanılabilmektedir.

ESNEK HORTUM TAKIMI KULLANIM ALANLARI VE AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ

Bu başlıkta, TS EN standartları kapsamındaki hortum takımlarını, kullanım alanlarını, standartlarını ve ayırt edici özelliklerini tablolar vasıtasıyla belirtmeye çalışacağız.

TS EN 14800 – OCAK BAĞLANTI FLEX’LERİ

TS EN 10670 – KOMBİ BAĞLANTI FLEX’LERİ

TS EN 10878 – SAYAÇ BAĞLANTI FLEX’LERİ

TS EN 15266 – DAİRE İÇİ TESİSAT BAĞLANTI FLEX’LERİ

UNI 11353 – UZAYABİLEN FLEX’LER ( “/” SONRASI STANDART DIŞI OPSİYONEL KULLANIM İÇİNDİR)

KAZAN (BOILER) FLEX’LERİ

SOLAR FLEX’LERİ

FANCOIL / SU FLEX’LERİ

Sonuç olarak, esnek paslanmaz çelik hortumlar ve hortum aksesuarları çeşitli alanlarda kullanılan önemli bileşenlerdir. Evlerimizde kazan, soba, sayaç, armatür, armatür ve dekoratif gaz tesisatlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca genel tesisat, güneş enerjisi tesisatları, kazanlar, fancoil sistemleri ve diğer sistemlerde de kullanılmaktadır.

Esnek hortumlar, kurulum ve kullanım kolaylığının yanı sıra korozyon direnci sağlar. Doğalgaz ve sıcak/soğuk su gibi akışkanları taşıyabilirler. Paslanmaz çelik hortumlar TSE ve EN ISO standartlarına uygun olarak üretilmekte ve özel testlerden geçmektedir. Üreticiler, bu testleri geçen ürünler için sertifika alıyor ve müşterilerin bu sertifikalara dikkat etmesi tavsiye ediliyor.

Hortum üretimi paslanmaz çelik şerit saclarla başlar ve kesme, kaynak, hidrolik veya mekanik şekillendirme gibi aşamalardan geçer. Bu, esnek bir hortum veya hortum düzeneğinin elde edilmesiyle sonuçlanır. Farklı bağlantı parçaları, kaplamalar ve kaplamalar ile çeşitli tipte esnek hortumlar üretilebilir.

Yaygın olarak kullanılan malzeme kaliteleri 304/304L ve 316/316L paslanmaz çelik türleridir. Bu malzemeler korozyona karşı dayanıklıdır ve farklı ortamlarda kullanım için seçilebilir. Düşük karbon içeriği, kaynak ve tavlama işlemleri sırasında korozyonu önler.

Esnek paslanmaz çelik hortumlar, dayanıklılıkları, esneklikleri ve korozyona karşı dirençleri nedeniyle birçok uygulamada tercih edilen bir seçenektir. Güvenliği sağlarken sıvıları etkili bir şekilde ileten önemli bir bileşen görevi görürler.