Yerden Isıtma Sistemlerinde Kullanılan Boru Tipleri ve Aralarındaki Farklar

Yerden ısıtma sistemleri, son yıllarda hem konutlarda hem de ticari yapılarda en çok tercih edilen ısıtma çözümlerinden biri haline geldi. Bu sistemlerin verimliliği, dayanıklılığı ve uzun ömürlü olması büyük ölçüde kullanılan boru tipine bağlıdır. Her boru malzemesi farklı ısı iletkenliği, esneklik ve kimyasal dayanıklılık özellikleri sunar. Bu yazıda, yerden ısıtma sistemlerinde kullanılan başlıca boru çeşitlerini ve aralarındaki farkları detaylı şekilde inceleyeceğiz.

PE-RT Borular (Isıya Dayanıklı Polietilen)

PE-RT (Polyethylene of Raised Temperature Resistance) borular, son yıllarda yerden ısıtma projelerinde giderek daha fazla tercih edilmektedir.

• Avantajları:
  • 2014 yılında Amerika’nın önde gelen üretici ticaret birliği olan Plastik Boru Enstitüsü (PPI) tarafından yayımlanan dokümana göre, PEX boruların ısı iletim katsayısı 0,41 W/m·K, PE-RT boruların ise 0,46 W/m·K olarak bildirilmiştir. Bu veriler, PE-RT boruların PEX borulara kıyasla daha yüksek ısı iletim katsayısına sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

• PE-RT borularda normalde aranan oksijen geçirgenlik değeri 0,32 mg O₂/m²·gün iken, KAS PE-RT borularda bu değer yalnızca 0,03 mg O₂/m²·gün’dür.

Yani KAS PE-RT borular, standart değere kıyasla yaklaşık 10 kat daha düşük oksijen geçirgenliğine sahiptir.

• • Esnek ve hafif yapısı sayesinde kolay montaj imkanı sağlar
  • Kimyasallara karşı dayanıklı
  • Geri dönüştürülebilir çevre dostu malzeme
  • PEX borulara göre daha uygun maliyetli
  • Yeni nesil hammadde kullanımından dolayı, üretim esnasında uygulanan özel yöntemler sayesinde, ürün hem ısıya hem de basınca dayanım oranı yükseltilmiş, esneklik kabiliyeti arttırılmıştır.
  • PEX ürünlerine göre çok daha çevre dostudur.

• Geçtiğimiz 15 yılda Avrupa’da PE-RT boruların kullanım oranı diğer ürünlere kıyasla çok daha yüksek olmuş ve pazar liderliğini ele geçirmiştir.

Avrupa pazarı dağılımı:

• Bakır/Geleneksel ürünler: %48 ,
• PEX-A, PEX-B, PEX-C ürünler: %24,7,
• PE-RT borular: %27,3,

Bu veriler, PE-RT boruların PEX ürünlerini geride bıraktığını göstermektedir.

• Dezavantajı:
  • Boru bükme çapı PEX grubuna göre bir miktar daha büyüktür.

PE-RT borular, özellikle düşük sıcaklıklı ısıtma sistemlerinde (örneğin konutlarda) verimli ve ekonomik bir çözüm sunar.

PEX Borular (Çapraz Bağlantılı Polietilen)

PEX (Cross-linked Polyethylene), yerden ısıtma sistemlerinde en yaygın kullanılan boru tiplerinden biridir.

• Avantajları:
  • Yüksek sıcaklık dayanımı (90°C’ye kadar)
  • Korozyona ve kimyasal etkilere karşı direnç
  • Esnek yapısı sayesinde kolay döşeme imkânı
  • Uzun ömür ve düşük bakım ihtiyacı
• Dezavantajı:
  • UV ışınlarına karşı hassastır, bu nedenle doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır.
  • PEX-A Borular soğuk iklimlerde ürünün kullanılması için ısıtılması gerekir, buda işçilik maliyetinin artmasına sebebiyet verir.
  • Yoğun bağ oranından dolayı uygulaması PE-RT’e göre zordur.

PEX borular genellikle PEX-A, PEX-B ve PEX-C olarak üç gruba ayrılır. Aralarındaki fark, üretim sürecinde kullanılan çapraz bağlama yönteminden kaynaklanır. PEX-A borular en yüksek sıcaklık dayanımına sahiptir.

PEX-AL-PEX (Alüminyum Katmanlı Kompozit) Borular

PEX-AL-PEX borular, iç ve dış katmanı PEX, orta kısmı ise alüminyumdan oluşan çok katmanlı borulardır.

• Avantajları:
  • Mükemmel şekil hafızası: Büküldüğünde formunu korur.
  • Düşük genleşme katsayısı (ısınma-soğuma sonrası deformasyon azdır)
  • Oksijen geçirmez bariyer sayesinde sistemdeki metal parçaların korozyonu önlenir.
• Dezavantajı:
  • Montaj sırasında dikkat gerektirir; yanlış bağlantı sistemde sızdırmaya neden olabilir.

Bu borular, hem yüksek sıcaklık dayanımı hem de stabil yapısı sayesinde profesyonel ısıtma projelerinde sıklıkla tercih edilir.

PB Borular (Polibütilen)

PB (Polybutylene) borular, geçmişte çok popülerken günümüzde yerini PEX ve PE-RT’ye bırakmıştır.

• Avantajları:
  • Yüksek esneklik
  • Uzun ömürlü yapı
• Dezavantajı:
  • Sıcaklığa karşı dayanıklılığı sınırlı
  • Yeni projelerde üretim ve temin açısından kısıtlıdır

Yine de bazı eski sistemlerde PB borular hâlâ aktif olarak kullanılmaktadır.

Metal Borular (Bakır ve Çelik)

Günümüzde çok yaygın olmasa da bazı özel endüstriyel projelerde metal borular kullanılmaktadır.

• Avantajları:
  • Yüksek ısı iletkenliği
  • Mekanik darbelere karşı dayanıklı
• Dezavantajı:
  • Esnek değildir, döşeme zordur
  • Korozyon riski yüksektir
  • Yerden ısıtmada genleşme sorunları yaratabilir

Bu nedenle metal borular çok az da olsa  kolektör bağlantılarında veya endüstriyel sistemlerde tercih edilir.

Hangi Boru Tipi Daha Uygun?

Yerden ısıtma sisteminde kullanılacak boru tipini seçerken dikkat edilmesi gereken faktörler şunlardır:

• Bina tipi: Konut, villa, fabrika, depo gibi kullanım alanı
• Isıtma kaynağı: Kazan, ısı pompası, güneş enerjisi
• Kurulum sıcaklığı: Düşük veya yüksek sıcaklık sistemleri
• Montaj koşulları: Esneklik ihtiyacı, döşeme kolaylığı

Neden PE-RT Boru?

EN 22391 Standardı, doğrudan yerden ısıtma sistemlerinde kullanılan boruları tanımlarken PE-RT borulardan da bahsetmektedir. Bu borular; sıcaklık ve basınç performansı, uygulama kolaylığı ve fiyat-performans dengesi açısından değerlendirildiğinde, ayrıca çevre dostu malzemeden üretilmiş olmaları sebebiyle yerden ısıtma uygulamalarında daha uygun bir çözüm olarak görülmektedir.

Buna karşılık, aşırı yüksek basınç ve sıcaklık gerektiren endüstriyel uygulamalarda ise PEX-A borular tercih edilebilmektedir. Ancak çevre dostu olmamaları ve yüksek maliyetleri, PEX-A ürünleri için önemli dezavantajlar olarak öne çıkmaktadır.

Döşeme ve Uygulama Önerileri

• Boru aralığı: Projedeki ısı ihtiyacına göre değişkenlik göstermektedir.
• Boru çapı: 16 mm en yaygın tercihtir.
• Döşeme tipi: Salyangoz düzen ısıyı daha homojen dağıtır.
• Basınç Testi: Montaj sonrasında mutlaka basınç testi uygulanmalıdır. KAS PE-RT ve PEX borular, fabrikadan çıkmadan önce yaklaşık 3 bar hava basıncı ile basınçlandırılarak müşteriye teslim edilmektedir. Böylece kullanıcıya, hem fabrikada yapılan testin güvencesi hem de sahada yapılacak test ile çifte güvenlik sağlanmakta ve yüksek güvenilirlikte kullanım imkânı sunulmaktadır.
• Yalıtım: Alt zeminde strafor (EPS/XPS) kullanılmalıdır.

Yerden ısıtma verimi, sadece kullanılan boruya değil, sistemin doğru döşenmesine de bağlıdır.

KASTherm PE-RT ve PEX boru sistemleri, yüksek verimlilik, uzun ömür ve güvenli kullanım özellikleriyle hem bireysel hem de profesyonel projelerde ideal çözümler sunar.

Yerden ısıtma sisteminde doğru boru seçimi, sistemin performansını, enerji verimliliğini ve kullanım ömrünü doğrudan etkiler. Proje özelinde doğru malzeme belirlemek için mutlaka profesyonel teknik destek alınmalıdır.

KASTherm olarak, yerden ısıtma projeleriniz için yüksek kaliteli PE-RT ve PEX boru çözümlerimizle en verimli sistemi kurmanıza yardımcı oluyoruz.

Projeniz için en uygun boru tipini belirlemek üzere bizimle iletişime geçin.