Vana Nedir?

Vana Nedir? Vanaların Kullanım Alanları

Vana, su ve benzeri sıvıların boru içerisinde akışını durdurmak, akış yönünü değiştirmek veya serbest bırakmak için iki boru arasında hareket eden kapak veya alet olarak tanımlanabilir. Çoğunlukla akışkan basıncının önemli olduğu sistemlerde basıncın yükselmesi durumunda, basıncı düşüren ya da tehlikeli durumlarda basınç akışının iletişimini kesen araçtır. Günümüzde kullanılan vanalar, sadece sıvı akışını kontrol etmez, akışın debisini, basıncını, yönünü ve borunun içinden geçen gaz, çamur ya da kuru materyalleri kontrol eder.

Vanalar, çeşitli amaçlar için farklı boyutlarda ve farklı malzemelerden üretilebilir. Vanaların kendi içlerinde, radyatör vana, selonoid vana, şiber vana, küresel vana, termostatik radyatör vana, flanşlı vana, olarak çeşitlere ayılır. Vanalar, günümüzde geniş kullanım alanlarına sahiptir. Vanalar vana tipine göre, -270 °C düşüklükteki sıcaklığa ve 7000 bar seviyesindeki basınca kadar kullanılabilmektedir. Vanalar bağlantı bakımından, flanşlı, dişli ya da kaynaklı olabilir. Günümüzde kullanılan vanaların çoğunluğu el kumandalıdır. Mekanik ve dişli mekanizma ile kullanılan vanalar da mevcuttur.

Vanalar, kütük malzemelerden dövülerek ya da dökülerek sonrasında ise iki veya daha çok malzemeyi birbirine kaynakla birleştirerek elde edilir. Gövdelerinde bulunan parçaların çoğu üretim aşamasında eklendiği gibi bazen de sonradan gövdeye eklenen parçalar olabilir.

Vana Nasıl Üretilir?

Vanalar istenen her türlü çapta, çeşitli malzemelerden üretilebilmektedir. Vanalar, gazlardan, yüksek etkiye sahip kimyasallara, buhara, toksik gazlara ve radyoaktif malzemelere kadar tüm akışkanları kontrol edebilirler. Çok düşük sıcaklıklardan en yüksek sıcaklıklara kadar, vakum basınçlarından yüzlerce barlık yüksek basınç şartları altında çalışabilirler. Vana , boru çaplarına, sistemin yapısına ve sistem basıncına göre değişiklik gösterir. KAS şirketi, Türkiye’de üretilen küresel vana ve radyatör vanası gibi pirinç hammaddelerle üretilen vanaların toptan satıcısıdır.

Vanaların Kullanım Alanları

• Gıda tesisleri
• Gemi inşaatı
• Doğalgaz hattı
• Isıtma ve soğutma hatları
• Kağıt fabrikaları
• Su ve atık su tesisleri
• Klima santralleri
• Yangın söndürme tesisatları
• Enerji istasyonları
• Kimyasal ve petrokimyasal tesisler
• Gaz ve egzost hatları
• Boru tesisatları
• Sıhhi tesisatlar
• Mühendislik projeleri
• Su tesisleri

Vanaların Sınıflandırılması

Akış Şekline Göre Vanalar

Kapama Vanaları: Tesisat içerisinde bulunan akışın istenilen oranda ve yerde olup olmamasını kontrol eder. Akışın ilerlemesini veya engellenmesini kontrol eder.

Kısma ve Kontrol Vanaları: Basıncın değiştirilmesi veya istenilen düzeyde ayarlanmasını için kullanılır. Bu vanalar, akışın debisini veya sıcaklığını düzenler.

Bağlantı Şekline Göre Vanalar

• Vidalı vanalar
• Flanşlı vanalar
• Kaynak bağlantılı vanalar
• Sıkıştırmalı vanalar
• Rakor bağlantılı vanalar
• Kelepçe bağlantılı vanalar
• Sert lehim bağlantılı vanalar

Kullanılan Malzemeye Göre Vanalar

• Metal malzemeli vanalar
• Elastomer malzemeli vanalar
• Termoplastik malzemeli vanalar

Gövde Şekline Göre Vanalar

• Tek parçalı vanalar
• İki parçalı vanalar
• Üç parçalı vanalar
• Çok parçalı vanalar

Kullanım Fonksiyonlarına Göre Vanalar

• Sıcaklık ayarlama
• Boşaltma
• Basınç ayarlama
• Karıştırma
• Seviye ayarlama
• Kapama
• Debi ayarlama
• Basınç düşürme

Vanaları Oluşturan Parçalar

Gövde: Kapatma işleminin gerçekleştiği, akışkan maddenin geçişini sağlayan materyalleri bünyesinde bulunduran parçadır. Gövde, akışkan maddeyi boru içerisinde yönlendirir ve birleştirir.

Kapak: Gövdeye eklenerek, açma kapama işlemini yapmayı sağlayan parçadır. Gövdeye eklenen birçok parçanın montaj işlemini kolaylaştırır.

Açma ve Kapama Mili: Dışarıdan vanaya uygulanan açma ve kapama işlemini, kapama parçasına iletir.

Açma Kapama Mili Salmastrası: Vana içerisinde bulunan parçalar arasında, sızdırma olmasını engeller.

Kapama Organı: Vana içerisindeki akışı etkiler.

Aktüatör: Kapama organına uygulanan hareketi iletir bu sayede otomatik açmaya veya kapama ayarları yapılır.

Kaliteli Vanalar Nasıl Olmalıdır

Kullanılan vananın kalitesini, içerisinde bulunan materyaller belirler. Vanalar çoğunlukla paslanmaz çelik ve bakır alaşımlı maddelerden üretilir. Paslanmaz vanalar, bir tesisat içerisinde birden fazla yerde kullanılır. Paslanmaz vanalar farklı yollarla birbirlerine bağlanabilirler. Paslanmaz vanalar, çeşitlerine göre farklı model ve sınıflara ayrılır. Bunlar;

• Kelebek vana
• İğneli vana
• Küresel vana
• Soketli vana
• Flanşlı vana
• Monoblok vana
• Gayt vana
• Bıçaklı vana
• Glob vana
• Mini küresel vana

Paslanmaz vana çeşitleri kalite bakımından iki sınıfa ayrılır. Bunlar; 304 kaliteli vana ve 316 kaliteli vanadır.

304 Kaliteli Vana: Çoğunlukla, sıvı ve akışkan madde gruplarında kullanılır. 304 vanaları, düşük karbon ve düşük kromlu yapısı yapısı sayesinde, çok fazla kullanım alanına sahiptir. İçerdiği %18 krom ve %8 nikel oranı ile östenit paslanmaz çelik sınıfına ait maddelerden oluşmuştur.

316 Kaliteli Vana: Çoğunlukla kimyasal akışın sağlandığı hatlarda kullanılır. 316 Kaliteli vanalar, aşındırma gücü yüksek olan deniz suyu ve petrol gibi maddelerin akışında transfer işlemini gerçekleştirir. Bu vanalar, demir ve krom oranları oldukça yüksek maddelerden üretilir.

Paslanmaz Dişli Küresel Vana

Bu vanalar genellikle basıncın 16-100 Bar olduğu akışlarda kullanılır. Bu vanalarda akışlar, delinmiş küreler ile karşıdan karşıya transfer edilir. Paslanmaz dişli vanalar, gövdelerinin parça sayısına göre 2 ve 3 parçalı olarak ayrılırlar.

Paslanmaz Kelebek Vana

Paslanmaz kelebek vanalar çoğunlukla, gıda ve kimyasal tesislerde bulunan hatlarda kullanılmaktadır. Bu vanaların kurulduğu hatlar, çok fazla hijyenik olmalıdır ve bu sebeple hijyenik uç parçaları (fittings) ile birlikte kullanılır.

Paslanmaz Flanşlı Vana

Çalışma şekilleri küresel vanalara benzer fakat küresel vanaların dayanamayacağı basınçlarda çoğunlukla flanşlı vanalar kullanılır. Flanşlı vanalar, basıncın çok yüksek olduğu alanlarda kullanılır.

Bakır Alaşımlı Vanalar

Sıcak ve soğuk su tesisatlarında basıncı yüksek olan hava ve aşındırıcı özelliğe sahip olmayan akış sistemlerinde kullanılır.

Vana Çeşitleri

Küresel vanalar
Radyatör vanalar
Termostatik vanalar
Kollektör vanalar
Mini küresel vanalar
Çekvalf
Flatör Vanalar
Şiber vana grupları
By-Pass bağlantı kollektörleri
Emniyet ventli basınç düşürücü